Tlen (2009)

Akcja filmu rozgrywa się w transylwańskiej miejscowości pełnej cichych uprzedzeń i zadawnionych urazów, które eksplodują wraz z pojawieniem się w tutejszej piekarni nowych pracowników - emigrantów ze Sri Lanki. Ksenofobia to chleb powszedni w regionie zamieszkanym przez kilka narodowości, więc wspólny wróg może okazać się użyteczny. Ten motyw to tylko jeden z wielu wątków, które się tutaj splatają. Miłość, dziecięca trauma, komiczny eko-aktywizm, wrażliwe męskie ego - to wszystko tworzy wschodnioeuropejski gordyjski węzeł. Wszyscy w nim dzisiaj tkwimy, nie umiejąc go ani przeciąć, ani rozwiązać. 

Nowy Jork. Czterdziestoletni Lee Simon, krytycznie krytykowany dwukrotny powieściopisarz, który pracuje jako pisarz podróżniczy (zawód, którego nienawidzi), aby zarabiać na stałe, mówi swojej zszokowanej żonie od szesnastu lat, nauczycielce angielskiego Robina Simona, że ​​chce rozwodu. Chociaż od jakiegoś czasu nie był zadowolony z Robin, która, jak uważa, jest kłębkiem katolickich represji i nerwic, zwłaszcza jeśli chodzi o seks, Lee w końcu doszedł do wniosku, że chce rozwodu po przyjściu na zjazd w szkole średniej i zobaczeniu pełen przegranych, wierząc, że zamieni się w jednego z nich, jeśli nie dokona drastycznej zmiany. Dostaje pracę jako dziennikarz magazynu rozrywkowego, podczas gdy na boku pisze scenariusze, uważając, że to dobry krok do ukończenia swojej trzeciej powieści, jeśli scenariusze wyjdą. Praca dziennikarza obejmuje przeprowadzanie wywiadów z celebrytami, nie tylko z tym, do kogo może pedałować ukończony scenariusz, ale także z tym, czego szybko się dowiaduje, z kim ma łatwy dostęp do obfitości seksu z „pięknymi ludźmi”. Niezależnie od tego Lee nawiązuje relację z Bonnie, redaktorką opowiadania z wydawnictwa, która zachęca go do ukończenia tej powieści, która naprawdę wierzy, że będzie lepsza niż dwie pierwsze, choćby ze względu na dojrzałość. Tymczasem Robin, która nie radzi sobie dobrze z rozwodem, wraca do zdrowia na katolickim rekolekcji, zanim, przy wsparciu przyjaciół Jana i Cheryl, zdecyduje, co dalej z jej życiem, wierząc, że powrót do nauczania nie jest odpowiedzią. Podczas poszukiwań Robin niespodziewanie natrafia na swój związek z celebrytą, kiedy spotyka producenta telewizyjnego Tony'ego Gardellę, który zatrudnia ją jako asystentkę produkcji w swojej firmie. Powstałe historie Lee i Robin prowadzą ich w dwóch różnych kierunkach, jeden w kierunku, a drugi oddalający od prawdziwego szczęścia, którego nie było w ich małżeństwie.

Pierwszy pełnometrażowy film Ivana Passera, który debiutował rok wcześniej krótką fabułą według prozy Hrabala - "Nudne popołudnie". 'Intymne oświetlenie" określane jest jako komedia, ale jest nią w takim samym stopniu jak wczesne filmy Formana - po prostu Passer, długoletni, jeszcze od czasów wspólnego dzieciństwa przyjaciel Formana, potrafi dostrzegać śmiesznostki w życiu i zachowaniu ludzi. Nie ma natomiast mowy o celowym konstruowaniu gagów i scen komediowych. W gruncie rzeczy, choć "Intymne oświetlenie" wywołuje u widza uśmiech, jest to film na wskroś głęboki, który dotyka samej istoty egzystencji ludzkiej. Podczas krótkiej wizyty stołecznego muzyka u przyjaciela, kolegi z konserwatorium, mieszkającego w niewielkim miasteczku, do głosu dochodzą skrywane często, wstydliwe uczucia: poczucie życiowego niespełnienia, wpływ wspomnień, zrozumienie kim się jest naprawdę. Ta komedia jest smutna, owiana melancholią, atmosferą senności, spowolnienia czasu, charakterystycznego dla czeskiej prowincji lat sześćdziesiątych. Jednocześnie jednak "Imtymne oświetlenie" przenika ściskający za gardło tragizm, który się kryje za wyborami żyviowymi każdego z nas. Po tym filmie Passera okrzyknięto natychmiast jednym z nahwybitniejszych reżyserów jego czasów, a wpływy "Intymnego oświetlenia" można dostrzec w wielu późniejszych filmach, choćby w "Strukturze kryształu" Zanussiego.